Dəfələrlə seçkilərdə qalib gələn AKP iqtidarı bu baxımdan ən ciddi hazırlıqları görüb. Türkiyə səksən hərbi konstitusiya olaraq bilinən mövcud konstitusiya ilə 20 ildir bu hökumət tərəfindən idarə olunur. Bu konstitusiya ilə uğurlar və uğursuzluqlar əldə edildi.

Konstitusiya bütün qanunların əsasını təşkil edən prinsiplərdən ibarətdir. O, dövlətin necə idarə olunacağından ictimai asayişə, sosial hüquqlardan tutmuş fərdi hüquq və azadlıqlara qədər geniş sahələri əhatə edir. İqtisadiyyatdan siyasətə, mədəniyyətdən təhsilə, inancdan əxlaqa qədər bütün sahələrdə qayda və prinsipləri ehtiva edir.

Konstitusiyalar cəmiyyətlərin sivilizasiya, mədəniyyət, din və sosial quruluş prinsiplərinə uyğun hazırlanır.

Konstitusiyanın ölkədə yaşayan hər kəsin konstitusiyası olması üçün ədalət mərkəzli olmalıdır.

Bəzi insanları qoruyan, bəzilərini isə məhrum edən konstitusiya əsl konstitusiya ola bilməz. Nə qədər ki, qanunsuzluq edən hər kəs toxunulmaz qalıb, bəziləri toxunulmazlıqla qorunacaq, konstitusiya ədalətdən uzaq olacaq.

Bu konstitusiya dəyişikliyinin pərdəarxası və əsas məqsədi heç vaxt araşdırılmayıb.

Hər şeydən əvvəl aşağıdakı suallara cavab verilməlidir:

Konstitusiyanın dəyişdirilməsi niyə istənilir?

Konstitusiyanın dəyişdirilməsi zərurəti haradan yaranıb?

Hazırkı konstitusiya hansı sahədə tərəqqi və inkişafa mane olur?

Hazırkı konstitusiyanın hansı çatışmazlıqları var?

Hazırlanması nəzərdə tutulan Konstitusiyanın mənbəyi nədir?

Konstitusiyanın prinsipləri hansılardır?

Konstitusiya öz legitimliyini haradan əldə edəcək? Bu kimi suallara verilən cavablara uyğun olaraq ekspertlər tərəfindən yazılan konstitusiyanın mahiyyəti üzə çıxacaq.

Üç məsələyə aydınlıq gətirilməlidir;

a) Konstitusiyanın dəyişdirilməsinin məqsədi nədir?

b) Hazırlanacaq konstitusiyanın mənbəyi nə olacaq?

c) Konstitusiyanın prinsipləri hansılardır?

 

a) Konstitusiyanın dəyişdirilməsinin məqsədi: “Mövcud konstitusiya hərbi konstitusiyadır, biz mülki konstitusiya edəcəyik, bu yeni konstitusiya millətin konstitusiyası olacaq” kimi səbəblər əsl məqsədi izah etməkdən uzaqdır.

Bu yenilənmənin arxasında çox ciddi bir səbəb olmalıdır.

Türkiyənin müsəlman xalqı əsrlər boyu İslam sivilizasiyasına qərq olub və bu ölkənin mədəniyyəti İslam mədəniyyəti rəngini alıb. Qərblə harmoniyada olmaq istəyən Türkiyə Qərb mədəniyyəti və sivilizasiyası ilə sülh içində yaşamağa və Qərblə inteqrasiyaya mane olan iki amili dəyişdirməlidir; Biri ölkənin ilahi təlimlərlə aşılanmış mədəniyyəti, digəri isə Qərbin gələcəyini məhv edəcək İslam sivilizasiyasıdır. Qərbin hədəfi qərb mədəniyyətidir; Həyat tərzinizi, əxlaqınızı, dəyərlərinizi və inanclarınızı bütün dünyada hakim etmək.

Türkiyədə indiyə qədər keçdiyi yoldan sonra buna nail olmaq üçün ilk addım konstitusiyanın dəyişdirilməsidir. Əgər buna nail ola bilmirlərsə, İslamdan təcrid olunmuş bir türk cəmiyyəti yaratmaq, heç olmasa İslam rəngini solmuş din anlayışını hakim etmək.

Son məqsəd Qərb mədəniyyətini və həyat tərzini hakim etmək, İslamı ictimai həyatdan və ictimai sahədən çıxarmaq, onu fərdiləşdirmək və məscidlərə, sonra isə qəlblərə bağlamaqdır.

 

b) Konstitusiyanın mənşəyi / mənbəsi; Yəni konstitusiyaya daxil ediləcək qanunlar hansı mənbələrdən qaynaqlanır?

Qanunların əsası nədir? Qanunlar öz legitimliyini haradan əldə edir?

AKP-nin hazırladığı konstitusiya ixtira və ya yenilik olmayacaq. Qərblilərin hazırladığı konstitusiya Türkiyənin şərtlərinə uyğun formalaşdırılacaq və layihələndiriləcək. “Mülki konstitusiya” yaratmaq, “millət konstitusiyasının” hazırlanacağını vurğulayaraq, “dövlət yönümlü konstitusiya deyil, insan yönümlü konstitusiya hazırlanacaq”, konstitusiyanın mənbəyinin insan olacağı və xüsusilə qərb sivilizasiyasının şərh etdiyi insan profilinin ona əsaslanacağı anlaşılır.

Konstitusiyanın mənbəyi və əsası insan olacağı üçün qanuniliyini də insanlardan alacaqdır.

 

c) Konstitusiyanın prinsipləri; Konstitusiyaların qəbul edilmiş əsası var; İnsanların həyatında təsirli olan iqtisadiyyat, din, siyasət və hüquq kimi faktorlar konstitusiyanın hazırlanmasına ilham verir.

Məsələn, qərb sivilizasiyasının oxu “iqtisadiyyat”dır, yəni bütün qurum və təşkilatlar iqtisadiyyat üçün səfərbər olunub. Din, mədəniyyət, həyat tərzi, ailə quruluşu, təhsil, siyasət hamısı iqtisadi əsaslarla şərh olunur və tənzimlənir.

Demokratik Konstitusiya:

Demokratiya Qərb sivilizasiyasının konstitusiyasının əsas elementidir. Demokratik konstitusiya dedikdə insan tərəfindən hazırlanmış konstitusiya nəzərdə tutulur; Bu, qanunvericilik, məhkəmə və icra hakimiyyətinin insan hakimiyyəti altında olduğu və bütün qanunların insanlar tərəfindən edildiyi bir konstitusiyadır.

Daha aydın desək, o, ilahi mənşəli deyil; Qurandan, sünnətdən, şəriətdən uzaq bir konstitusiya nəzərdə tutulur. Belə bir konstitusiyada bütün dəyərlər, o cümlədən dini dəyərlər demokratiya oxunda öz rəngini və yerini alır.

Humanist Konstitusiya:

Humanist termini qərb mədəniyyətinin yaratdığı xoş səslənən anlayışdır. Qərb sivilizasiyası insanları mərkəzə qoyur; hər şey öz oxunda formalaşır; Hər şey insanlar üçündür, hər şey insanların maraqlarına uyğun qurulub. 

Humanist Konstitusiya qanunları insanın dünya həyatını formalaşdıran qanunlar toplusudur. İntibahdan sonra Qərb öz Konstitusiyasını hazırlayanda Allahı oxdan çıxarıb, onun yerinə humanizm qoydu.

Tolerant Konstitusiya:

Tolerantlıq da qərb mədəniyyətinin məhsuludur və qərb sivilizasiyasında mühüm yer tutur. Heç kimin inancına, həyat tərzinə müdaxilə olmayacaq, hər kəsə tolerantlıqla yanaşılacaq. Bu prinsip İslamın əsas prinsiplərindən olan “Əmri bil məruf nehy ənil münkər” əmrinə müxalif olan bir prinsipdir.

Məsələn, spirtli içki içməyə və namaz qılmağa yanaşma eyni olacaq. Namaz qılana dözümlülük göstərilib məscid tikildiyi kimi, spirtli içki qəbul edənə də dözümlülük göstəriləcək və onun rahat şəkildə içki içməsi üçün mühit hazırlanacaq, zina edənlər qınanmayacaq, zina cinayət olmayacaqdır. Mənəvi dəyərlərlə bağlı əxlaqsız hərəkətlər qınanılmayacaq və onlara yol veriləcək. Homoseksuallar cəmiyyətin reallığı kimi qəbul ediləcək və onların evliliyinə heç bir maneə olmayacaq.

Qərb sivilizasiyasında haram və halal heç bir məna daşımadığından, ilahi hökmləri pozanlara qarşı dözümlülük göstəriləcək. Qərb sivilizasiyasında namus və iffət bir dəyər kimi görülmədiyi üçün cəmiyyətin şərəf və ləyaqətinə xələl gətirən iffətsizlik və vicdansızlıq yoxdur. 

Liberal Konstitusiya:

Qanunlar hazırlanarkən insan həyatının bütün sahələrinə aid olan qanunlarda liberal düşüncə üstünlük təşkil edəcəkdir. Haram və halalın yerinə bəşəri qanunlar qurulacaq.

İqtisadiyyatda liberal yol gedəcək; İcarə, fəsad, oğurluq və faiz ilahi qanunlara deyil, qanunlara uyğun formalaşacaq. Hardan tapmısan, necə tapmısan?, soruşulmayacaq. Əxlaqi və sosial dəyərlərə gəldikdə isə liberalizm ön planda olacaq. Qanunlardan başqa insanların azad fəaliyyət göstərməsini məhdudlaşdıran, məhdudlaşdıran və ya əngəlləyən amil olmayacaq. Bir sözlə, iqtisadiyyatda, siyasətdə, əxlaqda, iffətdə, namusda liberal yol gedəcək. 

İnsan hüquqları bəyannaməsinə əsaslanan konstitusiya:

Hüquq və azadlıqlar Qərbin hazırladığı “insan haqları bəyannaməsi”nin oxunda olacaq. İnsan haqlarının nə olduğunu müəyyən edən insan olduğuna görə, yaradan Allah istisnadır.

Hüquq və azadlıqları Qərb müəyyən edir, azadlıqlar Qərbin istədiyi azadlıqlar olacaq; İnanc azadlığı, fikir azadlığı, mətbuat və ifadə azadlığı insan hüquqları bəyannaməsinin müəyyən etdiyi çərçivədə olacaq.

Konstitusiyanın əsas mənbələrindən biri kimi “insan hüquqlarının beynəlxalq bəyannaməsi” götürüləcək. “İnsan hüquqlarının beynəlxalq bəyannaməsi” İslamın “şəriət qanunlarını” insan haqlarına zidd hesab edən mətndir.

 

Plüralizm/Plüralizm Konstitusiyası:

Qərb sivilizasiyasının əsas prinsiplərindən biri plüralizmdir. Plüralizmin mənası budur; Mütləq həqiqət yoxdur, tək həqiqət yoxdur. Birdən çox doğru ola bilər; Hər bir fikir öz sahəsində düzgün hesab olunur. İnsan şüurunun və təcrübəsinin məhsulu olan elm, texnologiya, düşüncə və təfəkkür kimi sahələrdə plüralizm/plüralizm müəyyən dərəcədə qəbul edilə bilər. Amma məqsəd mütləq din olan İslamın ədalətinə kölgə salmaq olduğu üçün plüralizm Qərbin hiyləsidir; “İslam haqq dindir” ayəsi səhih deyil; Hər din doğrudur.  Bütün dinlərə yanaşma eyni olmalıdır; Səmavi/ilahi dinlə insan dini arasında heç bir fərq qoyula bilməz; Allaha ibadət edənlərlə bütlərə ibadət edənlər eyni səviyyədədirlər. Buddizmlə İslam arasında heç bir fərq yoxdur; Bütün dinlərin nümayəndələri öz inanclarında haqlıdırlar. Heç bir dinin ardıcılı digərini batil hesab edə bilməz. Yeni dinlər yarana bilər və heç kim inanc azadlığı kontekstində onlara qarşı çıxa bilməz. Bu kontekstdə ən mühüm beynəlxalq iş “dinlərarası dialoq” konfranslarıdır. “Konstitusiya hamını əhatə etməlidir, plüralist konstitusiya olmalıdır” deyiminin mənası budur.

 

Dinc Konstitusiya:

Konstitusiya heç kimin əqidəsindən, rəngindən, irqindən, milliyyətindən asılı olmayaraq hazırlanmalı və hər kəsi əhatə etməlidir. Bu, dünya sülhünə töhfə verəcək şəkildə edilməlidir. “Dünya sülhü” anlayışı Qərb təkəbbürünün istifadə etdiyi ən mühüm silahlardan biridir. Dünya sülhünü təmin etmək və qorumaq Qərbin borcudur.

Konstitusiyalar Qərbin “dünya sülhü ideyası”na uyğun hazırlanmalıdır. Əgər Qərb imperiya gücü dünya sülhü naminə bir ölkəni işğal edərsə, heç kim onun yanında durmaz, bir ölkə və ya qruplaşmanı terrorçu elan etsə, heç kim ona qarşı çıxa bilməz.

Bir sözlə, Türkiyə Konstitusiyası “Qərbin dünya sülhü anlayışı”na uyğun hazırlanacaq. İslam konstitusiyasının əsasını “ədalət” təşkil edəcəyi halda, Türkiyə müsəlmanlarının konstitusiyası “qərb sivilizasiyası və sülh” anlayışı ilə formalaşacaq.

 

Həmrəylik və Bərabərlik Konstitusiyası:

Konstitusiyanın maddələrinin bərabərlik prinsipinə əsaslanacağı bildirilir. Qərb təlimləri ilə İslam təlimləri arasındakı mühüm fərqlərdən biri də “bərabərlik” və “ədalət” anlayışlarıdır. İslamda bərabərlik və həmrəylik prinsipi əvəzinə “ədalət prinsipi” əsas götürülür. Məsələn: Qərb sivilizasiyasının konstitusiyasında qadın və kişi arasında “bərabərlik” prinsipi yer alır, İslamda isə “ədalət”. Birlik və bərabərlik ədalətsizliyə səbəb olur.

AKP hökumətinin hazırlayacağı Konstitusiyanın əsas prinsipləri qısaca bunlardan ibarətdir ki, bu Konstitusiya müsəlman xalqını dünyəviliyə daha da sürükləyir.

Bu prinsiplərə uyğun hazırlanacaq konstitusiyanın məzmunu önəmli deyil, Konstitusiyanın maddələrindən danışmaq dünyəvi konstitusiyanın özündə bir təfərrüat və təfərrüatdır.

Çünki təklif olunan Konstitusiyanın mənbəyi insandır və onun prinsipləri dünyəvilik prinsiplərindən ibarətdir, maddələrdən danışmaq dünyəviliyi qəbul etmək və dünyəviliyi öz daxilində müzakirə etmək deməkdir.