İsrail mediası: Razılaşma üçün “əhəmiyyətli irəliləyiş” var
İsrail mediasının yaydığı məlumatlara görə, Suriyada özünü yeni hakimiyyət elan edən Colani rejimi ilə İsrail arasında “təhlükəsizlik razılaşması” adlandırılan saziş üzrə mühüm irəliləyiş əldə olunub. Məlumata əsasən, razılaşma yaxın vaxtlarda imzalana bilər.
İsrailə məxsus i24 News telekanalına danışan və Colaniyə yaxın mənbə bildirib ki, sazişə diplomatik əlavə də daxil olacaq. Mənbə ABŞ Prezidenti Donald Trampın bu prosesin irəliləməsində mühüm rol oynadığını xüsusi vurğulayıb.
Razılaşmanın Avropada imzalanması gözlənilir
Xəbərdə qeyd olunur ki, razılaşmanın hələlik açıqlanmayan bir Avropa ölkəsində keçiriləcək sammit zamanı imzalanması planlaşdırılır. Mənbə Colaninin sənədi birbaşa İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə imzalamasını da istisna etməyib.
İsrail mediası yazır ki, bu proses Suriyada hakimiyyət dəyişikliyindən sonra regionda yaranmış yeni geosiyasi vəziyyət fonunda baş verir.
Hakimiyyət dəyişikliyi və İsrailin hərbi addımları
Colaninin rəhbərlik etdiyi silahlı qruplaşma ötən il Suriyanın demokratik yolla seçilmiş prezidenti Bəşər Əsədin hakimiyyətini devirmişdi. Bu proses İsrailin ölkənin mülki və müdafiə infrastrukturuna yönəlmiş intensiv hava zərbələri fonunda baş vermişdi.
Əsəd hökumətinin devrilməsindən sonra Netanyahu Suriyadakı proseslərdə İsrailin rolunu açıq şəkildə etiraf edib. Ardınca İsrail qüvvələri Suriyanın əlavə ərazilərini, o cümlədən strateji əhəmiyyətə malik Hermon dağını işğal edib və ölkə üzrə yüzlərlə yeni hava zərbəsi endirib. Hədəflər əsasən hərbi bazalar və qabaqcıl silah sistemləri olub.
İsrail hərbçiləri eyni zamanda Quneytra və Dəraa bölgələrinə dəfələrlə daxil olub.
Yeni hakimiyyətin mövqeyi və daxili zorakılıqlar
Məlumatlara görə, Suriyanın yeni silahlı qüvvələri İsrail hərbçilərinin işğal etdiyi ərazilərə qarşı hər hansı ciddi addım atmayıb. Bunun əvəzində onların fəaliyyəti ölkə daxilində, xüsusilə dini və etnik azlıqlara qarşı yönəlib.
Mart ayında Colaniyə bağlı qüvvələr ələvi mülki əhaliyə qarşı kütləvi qırğınlar törədib. İyulda isə druz icmasına qarşı hücumlar qeydə alınıb. Son günlərdə Hələb şəhərinin kürdlərin sıx yaşadığı Şeyx Məqsud və Əşrəfiyyə məhəllələrində də silahlı əməliyyatlar aparılıb.
Colan təpələri və “təhlükəsizlik razılaşması”
İsrail 1967-ci ildə Qərbin dəstəklədiyi müharibə zamanı Suriyanın Colan təpələrini işğal edib. 1974-cü ildə isə tərəflər arasında demilitarizasiya zonası yaradan atəşkəs razılaşması imzalanıb.
Suriyanın yeni xarici işlər naziri Əsəd əş-Şaibani bildirib ki, ilin sonuna qədər Təl-Əvivlə həmin atəşkəs razılaşmasına əsaslanan “təhlükəsizlik sazişi” imzalana bilər. Bununla belə, İsrail rejimi Əsədin devrilməsindən sonra işğal etdiyi ərazilərdən tam geri çəkilməkdən imtina edir.
İsrail mənbələri i24 News-a açıqlamalarında qeyd ediblər ki, Təl-Əviv Suriyada hazırda nəzarətində saxladığı doqquz mövqedən yalnız tam sülh sazişi imzalanacağı təqdirdə geri çəkilə bilər. Belə bir saziş isə Suriyanın Colan təpələri üzərindəki iddiasından rəsmi şəkildə imtina etməsini tələb edir.
Suriyada normallaşmaya ciddi etiraz
Xəbərdə vurğulanır ki, İsraillə normallaşma ideyasının Suriyada demək olar ki, ictimai dəstəyi yoxdur. Bu ay dərc olunan ümummilli sorğuya əsasən, respondentlərin yalnız 14 faizi İsraillə tam normallaşmanı dəstəkləyir, cəmi 4 faiz isə İsrail rejiminə müsbət yanaşır.
1 229 nəfər arasında üzbəüz müsahibələr əsasında aparılan sorğu göstərib ki, ələvi, druz və xristian azlıqlar yeni hakimiyyət dövründə özlərini qorxuda və təhlükə altında hiss edirlər. Sorğu iştirakçılarının 92 faizi isə İsrailin Fələstin ərazilərini işğalını və regiondakı hərbi təcavüzünü əsas təhlükəsizlik təhdidi kimi qiymətləndirib.
