Qəzza Tribunalının yekun qərarı: İsrail soyqırım törədir
Türkiyənin İstanbul şəhərində dörd gün davam edən Qəzza Xalq Tribunalı öz yekun qərarını elan edib. Tribunal İsrailin Qəzzada fələstinlilərə qarşı “sistematik və texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş soyqırım” həyata keçirdiyini təsdiqləyib.
Bəyanat tribunalın sədri, professor Kristin Çinikin tərəfindən oxunub. O, tribunalın 2024-cü ilin noyabrında Londonda, Vyetnam müharibəsi dövründə yaradılmış “Russel Tribunalı” ənənəsinə əsasən təsis edildiyini xatırladıb.
Tribunalın qərarında qeyd olunub ki, İsrailin Qəzzada həyata keçirdiyi dağıntılar – evlərin, məktəblərin, xəstəxanaların, mədəni və dini ocaqların, kənd təsərrüfatı torpaqlarının məhv edilməsi, aclıq, tibbi yardımın qarşısının alınması və zorakı köçürmələr – hərbi məqsədlərlə izah oluna bilməz. Bunlar kollektiv cəza və soyqırım alətləri kimi qiymətləndirilib.
“Soyqırım oktyabrda başlamadı və atəşkəslə bitməyəcək”
Professor Çinikin tribunalın toplanan sübutlara əsaslandığını bildirib: “Qəzzada soyqırım nə 2023-cü ilin oktyabrında başladı, nə də atəşkəslə sona çatacaq. Bu, onilliklərdir davam edən, məqsədli və planlı zorakılıq siyasətidir.”
O, minlərlə şifahi və yazılı ifadənin, elmi tədqiqatların və şahidlərin ifadələrinin tribunalın nəticələrinin əsasını təşkil etdiyini vurğulayıb. Çinikin bildirib ki, tribunal İsrailin Qəzzada soyqırım törətməsinə dair sübutların bolluğunu ortaya qoyub və beynəlxalq ictimaiyyətin məsuliyyətsizliyinə qarşı vətəndaş cəmiyyətinin cavabı kimi formalaşıb.
“Soyqırımı tanımaq, sənədləşdirmək və ona qarşı durmaq insanlığın borcudur. Qəzzadakı soyqırım bütün bəşəriyyətin problemidir,” – deyə Çinikin əlavə edib.
ABŞ və Qərb dövlətlərinə ittiham
Tribunal qərarında ABŞ və Qərb müttəfiqləri İsrailin soyqırım siyasətinə “birbaşa şəriklik”də ittiham olunub. Bu dövlətlərin İsrailə silah, kəşfiyyat və iqtisadi dəstək göstərməsi “mənəvi və hüquqi məsuliyyətin pozulması” kimi qiymətləndirilib.
Eyni zamanda, tribunal bəzi media qurumlarını, akademik strukturları və texnologiya şirkətlərini də İsrailin hərbi əməliyyatlarını “dolayısı ilə mümkün edən” tərəflər kimi qeyd edib.
BMT və beynəlxalq qurumlara tənqid
Tribunal Birləşmiş Millətlər Təşkilatını da tənqid edərək, onun İsrailin cinayətlərinin qarşısını almaqda və cəza tədbirləri görməkdə aciz qaldığını bildirib. Bununla yanaşı, tribunal BMT-nin İnsan Haqları Şurasının xüsusi prosedurlarını və xüsusi məruzəçi Françeska Albanesenin fəaliyyətini müsbət qiymətləndirib.
Qərarda aclığın və aclıqdan ölümlərin qəsdən yaradılması, ərzaq və suyun təminatının qarşısının alınması, səhiyyə müəssisələrinin dağıdılması, həkimlərin və jurnalistlərin hədəfə alınması soyqırımın əsas elementləri kimi qeyd olunub.
Hüquqi əsas və beynəlxalq çağırış
Tribunalın qərarı Soyqırım Konvensiyası, BMT-nin insan hüquqları sazişləri və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna əsaslanır. Sənəddə həmçinin 2025-ci ilin mayında qəbul edilən “Sarayevo Bəyanatı”nın müddəaları təsdiqlənib.
Tribunal beynəlxalq ictimaiyyəti Qəzzada baş verən soyqırımı tanımağa, İsrailə qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə və cinayətlərin hüquqi müstəvidə araşdırılmasını təmin etməyə çağırıb.
