İngiltərə və İsrail arasında silah ticarətində rekord artım
İngiltərə və İsrailin rəsmi ticarət məlumatlarına əsasən, 2025-ci ildə Böyük Britaniyanın İsrailə silah satışı 1 milyon funt sterlinə yaxınlaşıb. Bu, son üç ilin ortalama satış göstəricilərindən iki dəfə artıq olmaqla, ölkənin İsrailə hərbi ixracında yeni rekord deməkdir.
İngiltərənin “Channel 4” televiziyasının əldə etdiyi hesabatda bildirilir ki, 2025-ci ilin ilk doqquz ayında həyata keçirilən bu satışlar təxminən 2,283,111 manat ekvivalentindədir.
Ən yüksək satış iyun və sentyabrda qeydə alınıb
Rəqəmlərə görə, silah ixracının ən böyük hissəsi — 400 min funt sterlin (təxminən 913,244.46 manat) — iyun ayında reallaşdırılıb. Bu, 2022-ci ilin yanvarından bəri qeydə alınmış ən yüksək aylıq göstəricidir.
İkinci ən yüksək satış sentyabr ayında olub — həmin dövrdə İsrailə 310 min funt sterlin (təxminən 707,764.45 manat) dəyərində hərbi məhsul göndərilib. Avqust ayındakı 150 min funtluq ixracın 20 min funtluq hissəsi “güllə” kateqoriyasına aid olub.
Satılan məhsulların növü və mənbə qeyri-müəyyən qalır
Məlumatlarda məhsulların dəqiq alıcıları göstərilmir və bu silahların İsrail tərəfindən birbaşa istifadə olunub-olunmadığı, yaxud digər ölkələrə yenidən satılıb-satılmadığı bəlli deyil.
İxrac edilən məhsullar arasında bomba, əl qumbarası, torpeda, raket və müxtəlif sursat növləri olduğu qeyd edilir. Bununla belə, İngiltərə hökuməti məhsulların əksəriyyətinin “sivil məqsədlər” üçün nəzərdə tutulduğunu bildirir.
London hökumətindən açıqlama: “Silah nəzarət sistemimiz sərtdir”
İngiltərə hökuməti məsələ ilə bağlı açıqlamasında bildirib ki, İsrail ordusuna Qəzza və İordan çayının Qərb sahilindəki əməliyyatlarda istifadə olunmaq üçün bomba və sursat satılmır:
“Silah nəzarəti sistemimizi çox ciddi şəkildə tətbiq edirik. Hərbi ixracatımızın Qəzzadakı müharibədə istifadə edilməməsi üçün bütün tədbirləri görürük,” – deyə rəsmi açıqlamada vurğulanıb.
İsrail tərəfi isə ölkə qanunları səbəbindən ixrac detalları barədə əlavə məlumat verə bilməyəcəyini bildirib.
Lisenziyalar və F-35 hissələri məsələsi
Qeyd edək ki, İngiltərə 2024-cü ildə İsrailə silah ixracına dair təxminən 30 lisenziyanı müvəqqəti dayandırmışdı. Lakin 2025-ci ilin iyul ayına olan məlumata görə, İsrailə silah ixracı üçün 347 aktiv lisenziya qüvvədədir.
Hökumət bu ixracların “hücum deyil, müdafiə məqsədli” olduğunu açıqlayıb.
İsrailin istifadə etdiyi bəzi F-35 qırıcılarının hissələri də İngiltərədə istehsal olunur. London bu satışları dayandırmamasını “istehsal edilən hissələrin qlobal F-35 proqramının bir hissəsi olması” və “birbaşa İsrailə satılmaması” ilə əsaslandırıb.
İngiltərənin İsrailə silah satışında artım Qəzza müharibəsinin davam etdiyi bir dövrdə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini çəkib. Rəsmi London satışların sivil xarakter daşıdığını bəyan etsə də, müstəqil müşahidəçilər bu silahların bölgədəki əməliyyatlarda istifadə edilmə ehtimalını istisna etmir.
