Avropalı tədqiqatçılardan böyük irəliləyiş
Avropada aparılan geniş miqyaslı araşdırma nəticəsində alimlər minlərlə xəstəliyi illər əvvəldən təxmin edə bilən süni intellekt sistemi hazırlayıblar. “Nature” jurnalında yayımlanan məlumata görə, Delphi-2M adlanan model İngiltərənin “UK Biobank” adlı, yarım milyon iştirakçının biomedikal məlumatlarını əhatə edən nəhəng verilənlər bazası əsasında öyrədilib.
Sistem, ChatGPT kimi dillə işləyən süni intellektlərin əsasını təşkil edən “transformer” alqoritminə əsaslanır. Almaniya Xərçəng Araşdırmaları Mərkəzindən Moritz Gerstung bildirib ki, “Tibbi diaqnozların ardıcıllığını öyrənmək, dil qrammatikasını anlamaq prosesinə bənzəyir. Delphi-2M müxtəlif diaqnozların hansı kombinasiyalarda və hansı sırada ortaya çıxdığını öyrənir”.
Yüksək dəqiqliklə risk proqnozu
Model ürək tutması kimi ağır xəstəliklərin riskini yaş və klassik tibbi göstəricilərdən kənara çıxaraq proqnozlaşdıra bilir. Onun effektivliyi Danimarkanın iki milyon insanın məlumatlarını əhatə edən səhiyyə bazasında sınaqdan keçirilərək təsdiqlənib.
Alimlər bu texnologiyanın böyük perspektivə malik olduğunu desələr də, hələ klinik istifadəyə tam hazır olmadığını bildirirlər. İngiltərədən tədqiqatçı Piter Bennister qeyd edib ki, istifadə olunan verilənlər bazası yaş, etnik mənsubiyyət və sağlamlıq nəticələri baxımından qərəz yarada bilər.
Minlərlə xəstəliyi eyni anda izləyə bilir
Mövcud proqramlar adətən yalnız ürək xəstəliyi və ya insult kimi bir neçə xəstəlik üzrə risk analizi aparır. Delphi-2M isə eyni anda 1000-dən çox xəstəliyin uzunmüddətli riskini təxmin edə bilir.
London Kral Kollecindən professor Gustavo Sudre bu nailiyyəti “səhiyyədə etik, şərh edilə bilən və miqyaslana bilən süni intellekt sistemlərinin yaradılması yolunda mühüm addım” adlandırıb.
Tibbin gələcəyi
Ekspertlər hesab edir ki, bu tip sistemlər gələcəkdə səhiyyə xidmətlərini köklü şəkildə dəyişə bilər. Süni intellektin tətbiqi sayəsində:
-
Xəstələr daha yaxından izlənə biləcək,
-
Profilaktik tədbirlər daha tez görüləcək,
-
Səhiyyə sistemində resursların istifadəsi optimallaşdırılacaq.
Alimlər vurğulayır ki, tibdə ən mühüm hədəflərdən biri “şərh edilə bilən süni intellekt” yaratmaqdır. Bu isə həm həkimlərə, həm də xəstələrə verilən proqnozların necə formalaşdığını anlamağa imkan verəcək.
