Rusiya və Çin İrana sanksiyaları dayandırmaq istəyir
Rusiya və Çin BMT Təhlükəsizlik Şurasında İrana qarşı sanksiyaların yenidən tətbiq olunmasının qarşısını almaq üçün yeni diplomatik təşəbbüs irəli sürüblər. Hər iki ölkə Şuraya təqdim etdikləri qətnamə layihəsində sanksiyaların 6 ay müddətinə təxirə salınmasını tələb edir.
Sanksiyaların bərpası gündəmdədir
Məlumata görə, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 15 üzvündən ən azı 9-unun dəstəyi və ABŞ, Fransa, Britaniyanın veto hüququndan istifadə etməməsi qətnamənin qəbul olunması üçün şərtdir. Lakin Qərb diplomatları hesab edirlər ki, İranla Avropa ölkələri arasında razılıq əldə edilmədiyi təqdirdə sanksiyaların qarşısını almaq ehtimalı çox azdır.
Şura üzvləri sabah məsələ ilə bağlı səsvermə keçirəcək. Hazırda isə cümə günü gecə saat 20:00-da (Vaşinqton vaxtı ilə) sanksiyaların avtomatik olaraq qüvvəyə minməsi planlaşdırılır.
Qərb – İran gərginliyi
Qərb dövlətləri iddia edirlər ki, ABŞ-ın 2018-ci ildə nüvə sazişindən çıxmasından sonra İranın atdığı kompensasiya addımları sazişin pozulması deməkdir. İran isə bunun əksini bildirir və hesab edir ki, ABŞ-ın birtərəfli çıxışına baxmayaraq Avropa ölkələri öz öhdəliklərini yerinə yetirməyiblər.
Tehran bir il gözlədikdən sonra, Avropa tərəfindən verilmiş vədlərin yerinə yetirilmədiyini əsas gətirərək, nüvə sazişi çərçivəsindəki öhdəliklərini mərhələli şəkildə azaltdığını açıqlamışdı.
Avropanın öhdəlikləri yerinə yetirilmədi
İran rəsmiləri xatırladırlar ki, Avropa tərəfindən yaradılan INSTEX mexanizmi heç vaxt real şəkildə işləməyib və nəticəsiz qalıb. Bundan əlavə, Avropa ölkələri 2023-cü ilin oktyabrında – nüvə sazişinə görə “keçid günü”ndə – İrana qarşı tətbiq edilən raket sanksiyalarını ləğv etmək öhdəliyini yerinə yetirməyiblər.
Eyni zamanda, London, Paris və Berlin nəinki ABŞ və İsrailin İranın nüvə obyektlərinə hücumlarını pisləməyib, əksinə bu hücumlara dəstək veriblər.
Moskva və Pekinin mövqeyi
Rusiya və Çin əvvəllər də İrana qarşı sanksiyaların ləğvinin davam etdirilməsini dəstəkləyiblər. Hətta ötən həftə Vyanada Rusiya nümayəndəsi “İran məsələsinin həlli üçün yeni yol xəritəsi” barədə danışmış, lakin detalları açıqlamamışdı.
Analitiklər hesab edirlər ki, ABŞ-ın tətbiq etdiyi ikincili sanksiyalar səbəbindən BMT sanksiyalarının yenidən qüvvəyə minməsi İran iqtisadiyyatına böyük zərbə vurmayacaq. Lakin Qərb ölkələrinin əsas məqsədi psixoloji və siyasi təzyiqləri gücləndirməkdir.
