Pentaqon hesabatı: Çinin nüvə arsenalı sürətlə böyüyür
ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (Pentaqon) hazırladığı və “Reuters” agentliyinin əldə etdiyi hesabatda Çinin yeni yaradılmış buraxılış sahələrində 100-dən çox qitələrarası ballistik raket yerləşdirdiyi ehtimal edilir. Hesabatda vurğulanır ki, Pekin nüvə arsenalının modernləşdirilməsi və genişləndirilməsi prosesini digər nüvə dövlətləri ilə müqayisədə daha sürətli tempdə davam etdirir.
Məlumata görə, söhbət əsasən bərk yanacaqla işləyən DF-31 tipli qitələrarası ballistik raketlərdən gedir. Bu raketlərin Çinin Monqolustanla sərhədi yaxınlığında yerləşən anbar və buraxılış obyektlərində saxlanıldığı bildirilir. Pentaqon əvvəllər bu obyektlərin mövcudluğunu qeyd etsə də, orada yerləşdirilən raketlərin dəqiq sayını açıqlamamışdı.
Silahlanmaya nəzarət danışıqlarına maraq yoxdur
Hesabatda diqqət çəkən məqamlardan biri də Çinin nüvə silahlarının məhdudlaşdırılması ilə bağlı beynəlxalq təşəbbüslərə maraq göstərməməsidir. Bildirilir ki, Pekin ABŞ və Rusiya ilə mümkün silahlanmaya nəzarət danışıqlarına qoşulmaq niyyətində deyil.
Sənəddə qeyd olunur ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp ötən ay Çin və Rusiya ilə birlikdə nüvə silahlarının azaldılması istiqamətində plan üzərində işləyə biləcəyini açıqlasa da, Pentaqon Pekinin bu təşəbbüslərə müsbət yanaşmadığını bildirir. Hesabatın layihəsində “Biz hələ də Pekinin bu cür addımlar atmaq və ya silahlanmanın məhdudlaşdırılması ilə bağlı geniş müzakirələrə başlamaq niyyətində olduğunu görmürük” ifadəsi yer alıb.
Nüvə başlıqlarının sayı artmaqda davam edir
Pentaqonun qiymətləndirməsinə əsasən, 2024-cü ildə Çinin nüvə başlıqlarının sayı təxminən 600-ə çatıb. Bu göstərici əvvəlki illərlə müqayisədə istehsal tempinin nisbətən zəiflədiyini göstərsə də, ümumi artım tendensiyası davam edir. Hesabatda qeyd olunur ki, mövcud dinamika saxlanılarsa, Çin 2030-cu ilə qədər 1000-dən çox nüvə başlığına sahib ola bilər.
ABŞ rəsmiləri bu artımı qlobal strateji sabitlik üçün ciddi risk kimi qiymətləndirir və xüsusilə Asiya-Sakit okean regionunda təhlükəsizlik balansının dəyişə biləcəyinə diqqət çəkirlər.
Pekinin mövqeyi və beynəlxalq narahatlıqlar
Çin hakimiyyəti isə öz növbəsində “özünümüdafiə xarakterli nüvə strategiyasına” sadiq qaldığını və nüvə silahından ilk istifadə etməmək siyasətini davam etdirdiyini bəyan edir. Pekin Qərb mediasında yayılan hesabatları və iddiaları Çinin imicini zədələmək və beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdırmaq cəhdi kimi qiymətləndirir.
Pentaqon hesabatla bağlı rəsmi şərh verməyib, Çinin Vaşinqtondakı səfirliyi də “Reuters”in sorğusuna cavab təqdim etməyib.
Qeyd edək ki, hesabat ABŞ və Rusiya arasında 2010-cu ildə imzalanmış “Yeni START” nüvə sazişinin müddətinin bitməsinə iki aydan az qalmış dərc olunub. Ekspertlər xəbərdarlıq edirlər ki, sazişin uzadılmaması və yeni mexanizmlərin yaradılmaması üçtərəfli nüvə silahlanması yarışına yol aça bilər. Silahlanmaya Nəzarət Assosiasiyasının icraçı direktoru Daril Kimbelin sözlərinə görə, daha çox nüvə silahı və diplomatiyanın olmaması heç bir tərəfi daha təhlükəsiz etmir.
