NATO xərclərinin gizli tərəfi: İqlim böhranı
The Guardian qəzetində dərc olunan yeni hesabat NATO-nun hərbi xərclərində nəzərdə tutulan artımın qlobal istiləşməyə təhlükəli dərəcədə təsir göstərə biləcəyini ortaya qoyub.
Hesabata əsasən, qarşıdakı on ildə planlaşdırılan büdcə artımı nəticəsində əlavə 1320 milyon ton istixana qazı atmosferə qarışacaq. Bu göstərici illik Braziliya emissiyalarına bərabərdir.
Hərbi texnika və yanacaq asılılığı
Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu çirklənmənin əsas mənbəyi döyüş təyyarələri, hərbi gəmilər, zirehli texnika və onların istehlak etdiyi fosil yanacaqlardır. Bundan əlavə, silah daşımaları, qlobal təchizat zəncirləri və müharibələrin nəticələri də əlavə emissiya yaradır.
“Elm İnsanları Qlobal Məsuliyyət üçün” təşkilatının apardığı 11 elmi tədqiqatın təhlili göstərir ki, hər əlavə 100 milyard dollarlıq hərbi büdcə artımı 32 milyon ton karbon qazı ekvivalenti buraxılışına səbəb olur.
Paris İqlim Razılaşmasına ziddiyyət
Tədqiqatçılar xəbərdarlıq edir ki, bu artım Paris İqlim Razılaşmasının 1,5 dərəcəlik hədəfinin reallaşmasına ciddi maneədir. Çünki 2019-cu ildə hərbi sektorun karbon izi qlobal emissiyaların 5,5%-ni təşkil edib – bu da mülki aviasiya (2%) və gəmiçilikdən (3%) daha çoxdur.
Bununla yanaşı, qlobal hərbi xərclər 2024-cü ildə 2,72 trilyon dollara çataraq Soyuq Müharibədən bəri ən yüksək həddi görüb. İsrailin hərbi büdcəsi təkcə 2024-cü ildə 46,5 milyard dollar olub, ABŞ isə 2026-cı ildə hərbi büdcəsini 1 trilyon dollara qaldırmağı planlaşdırır.
“Dünya əks istiqamətdə gedir”
Hesabatın müəllifi Stüart Parkinson deyib:
“Biz iqlim dəyişikliyinin ən ağır nəticələrinin qarşısını almaq üçün karbon emissiyalarını sürətlə azaltmalı olduğumuz halda, silahlanma proqramları və müharibələr dünyanı əks istiqamətə aparır.”
Hesabatda dövlətlərin hərbi xərclərinə dair daha şəffaf məlumat təqdim etməsi, BMT-yə emissiya hesabatları verməsi və fosil yanacaqlardan uzaqlaşmaq üçün texnoloji və siyasi tədbirlər görməsi tövsiyə olunur. Ekspertlər həmçinin sülh quruculuğu, silahların məhdudlaşdırılması və tədricən silahlanmadan imtinanı vacib hesab edirlər.
