Qahirənin diplomatik təşəbbüsü
İsrailin “KAN” Yayım Şirkətinin məlumatına görə, Misir son günlər Livan–İsrail sərhədində artan gərginlik fonunda intensiv diplomatik səylərə başlayıb. Qahirənin məqsədi bölgəni genişmiqyaslı müharibədən qorumaq və təhlükəsizlik, siyasət və regional maraqlar arasında balans yaradan yeni yanaşma təqdim etməkdir.
Diplomatik mənbələr bildiriblər ki, Misirin planı əsasən iki istiqaməti əhatə edir: birincisi, dərhal atəşkəsin sabitləşdirilməsi və İsrail qüvvələrinin hələ də nəzarətində saxladığı beş nöqtədən geri çəkilməsi; ikincisi isə “Hizbullah”ın Litani çayının cənubunda hərbi fəaliyyətlərini dayandırması öhdəliyidir.
Yeni mexanizm və nəzarət strukturu
Təklifə əsasən, razılaşmanın icrasına nəzarət üçün ərəb və türk nümayəndələrinin iştirakı ilə birgə danışıqlar mexanizmi yaradılacaq. Bu mexanizm həm razılaşmanın pozulmasının qarşısını almağı, həm də bölgədə ənənəvi BMT missiyasının yerini qismən ərəb–islam müşahidəçilərinin tutmasını nəzərdə tutur.
“KAN” telekanalının məlumatına görə, plan eyni zamanda Tehran və Riyad arasında koordinasiyanın vacibliyini vurğulayır. Qahirə hesab edir ki, bu əməkdaşlıq Livanı regional qarşıdurmalardan uzaq saxlamağa yardım edəcək. Planın mətnində “Hizbullah”ın silahının saxlanılması, lakin onun “strateji susqunluq” vəziyyətində qalması – yəni nə istifadəsi, nə də genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.
Siyasi çətinliklər və beynəlxalq mövqelər
Mənbələr bildiriblər ki, bu təşəbbüs bir sıra çətinliklərlə üzləşə bilər. Əsas problem Livanın cənubuna ərəb–türk qüvvələrinin nəzarətinə dair Beyrutun ehtiyatlı mövqeyidir. Digər tərəfdən, İsrail hələlik Qahirənin planına rəsmi reaksiya verməyib.
ABŞ tərəfi isə təşəbbüsə qarşı ehtiyatlı münasibət göstərsə də, rəsmi Vaşinqton “beynəlxalq çərçivədə sabitliyi qorumağa yönəlmiş istənilən səyləri” dəstəklədiyini bəyan edib.
Aralıq dənizi diplomatiyasının yeni mərhələsi
Müşahidəçilər Misirin bu planını ərəb dünyasının Livan məsələsində yenidən fəal rol alması cəhdi kimi qiymətləndirirlər. Qahirənin “təhlükəsizlik əvəzində sakitlik” formulu, həm İsrail–Livan cəbhəsindəki gərginliyi azaltmaq, həm də Livanın “münaqişə meydanı deyil, dialoq dövləti” statusunu bərpa etmək məqsədi daşıyır.
Bu təşəbbüsün uğuru, həm regional güclərin, həm də beynəlxalq tərəfdaşların əməkdaşlıq səviyyəsindən asılı olacaq. Qahirə isə diplomatik səylərini davam etdirərək, bölgədə uzunmüddətli sabitliyin təmin olunmasını hədəfləyir.
