Mossadın “Somaliland” planı üzə çıxdı
İsrail rejiminin Somalidən ayrılmaq istəyən “Somaliland” bölgəsini “müstəqil və suveren dövlət” kimi tanıması beynəlxalq aləmdə ciddi reaksiyalara səbəb olub. Bu qərar Somali, Türkiyə və Misir tərəfindən qətiyyətlə pislənib. Yeni açıqlamalar isə bu addımın arxasında İsrailin kəşfiyyat xidməti Mossadın illərlə davam edən gizli fəaliyyətinin dayandığını ortaya qoyur.
Məlumatlara görə, İsrailin bu addımı Afrika Buynuzu regionunda siyasi və təhlükəsizlik baxımından ciddi narahatlıqlar yaradıb və bölgədə gərginliyi daha da artıra bilər.
İsrail mediası: Mossad illərdir zəmin hazırlayırdı
İsrailin “Yediot Aharonot” qəzeti şənbə günü dərc etdiyi reportajda bildirib ki, “Somaliland”in tanınması təsadüfi qərar deyil. Qəzetin yazdığına görə, bu proses Mossadın uzun illər apardığı “səssiz və gizli” fəaliyyətin nəticəsidir.
Nəşr vurğulayıb ki, İsrailin bu qərarı Yəməndə “Ənsarullah” hərəkatının nəzarətində olan ərazilərə yaxınlıq baxımından strateji maraqlarla bağlıdır. Qəzetə görə, İsrail bu bölgəni Yəmənə qarşı təhlükəsizlik və kəşfiyyat baxımından mühüm platforma kimi görür.
“Somaliland”in statusu və beynəlxalq mövqe
“Somaliland” 1991-ci ildə Somalidə dövlətin dağılmasından və vətəndaş müharibəsindən sonra birtərəfli qaydada müstəqilliyini elan edib. Lakin bu günə qədər nə BMT, nə Afrika İttifaqı, nə də beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınıb.
Moqadişodakı Somali hökuməti bu bölgəni ölkənin ayrılmaz hissəsi hesab edir və hər hansı tanınmanı qəti şəkildə rədd edir. Regional və beynəlxalq aktorlar dəfələrlə xəbərdarlıq ediblər ki, “Somaliland”in tanınması Afrika Buynuzunda sabitliyi poza bilər.
İsrail üçün Yəmənə yaxın kəşfiyyat meydanı
İsrail mediası yazır ki, “Somaliland” uzun sahil xətti və coğrafi mövqeyinə görə İsrail üçün böyük strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu bölgə Yəməndə husilərin nəzarətində olan ərazilərdən, o cümlədən Hudeydə limanından təxminən 300–500 kilometr məsafədə yerləşir.
İsrail mənbələrinə görə, “Somaliland” İsrail üçün kəşfiyyat məlumatlarının toplanması, husilərin hərbi fəaliyyətinin izlənməsi, logistik dəstək və hətta birbaşa hərbi əməliyyatlar üçün ön baza rolunu oynaya bilər. Bu, İsrailin Yəməndən gələn təhlükələri nəzarətdə saxlamaq planının əsas elementlərindən biri kimi təqdim olunur.
Qəzza planları və mübahisəli iddialar
Qeyd olunur ki, “Somaliland” son vaxtlar İsrail tərəfindən Qəzzadan köçürüləcək fələstinlilər üçün mümkün məskunlaşma ərazisi kimi də gündəmə gətirilib. Rəsmi açıqlama verilməsə də, bəzi “Somaliland” rəsmiləri bir milyonadək Qəzza sakininin qəbul edilə biləcəyini iddia ediblər.
Analitiklər isə bildirirlər ki, fələstinlilərin məcburi köçürülməsi planı ciddi maneələrlə üzləşəcək. Çünki fələstinlilər ən ağır şəraitdə belə öz torpaqlarını tərk etməyə razı olmayıblar və “Somaliland”in özü beynəlxalq legitimliyə malik deyil.
Afrika Buynuzunda İsrailin uzunmüddətli hədəfləri
Siyasi analitiklər İsrailin Afrika Buynuzuna marağının yeni olmadığını bildirirlər. Bu marağın kökləri hələ 1950–1960-cı illərə gedib çıxır. Son illər isə Qəzza, Cənubi Livan və regionda müqavimət hərəkatlarının güclənməsi, eləcə də Türkiyənin bölgədə artan rolu İsrailin diqqətini yenidən Afrika Buynuzuna yönəldib.
Mütəxəssislərin fikrincə, İsrail “Somaliland” vasitəsilə Qırmızı dənizdə gəmiçiliyə nəzarət etmək, Bab əl-Məndəb boğazında mövqelərini gücləndirmək və regiondakı geosiyasi dəyişiklikləri öz xeyrinə yönəltmək istəyir.
