az.rasthaber.com xəbər verir ki, İspan qripi Birinci Dünya Müharibəsinin kölgəsində, 1918–1920-ci illərdə bütün dünyada fəlakətə səbəb olan H1N1 virusunun ölümcül bir alt növü idi. 500 milyondan çox insana yoluxaraq 50 milyondan artıq insanın ölümünə gətirib çıxarmış bu pandemiya, xüsusilə gənc və sağlam əhalini vurmuşdu. İddialara görə, Mustafa Kamal Atatürk də xəstəliyə yoluxmuş, lakin sağalaraq Samsuna çıxmışdı.
İspan qripi üç mərhələdə yayılmışdı: əvvəlcə yüngül başlanğıc dalğası, daha sonra son dərəcə şiddətli ikinci dalğa və ardınca üçüncü zəif dalğa. Əlamətlər arasında burun qanaması, yüksək hərarət (40°-dən yuxarı), sətəlcəm, böyrək problemləri, ensefalit və komaya qədər gedən ağır fəsadlar var idi.
Salgının adı İspaniyadan gəlsə də, mənşəyinin oradan olmadığı artıq dəqiqdir. Ən çox yayılan üç nəzəriyyə var: xəstəliyin Çində ortaya çıxması, Qərb cəbhəsi üzərindən yayılması və ya ABŞ-dan çıxaraq hərbi daşınmalarla dünyaya dağılması.
İspan qripinin fərqli xüsusiyyəti yaşlılar və uşaqlardan çox gənc və sağlam böyükləri vurması idi. Adını isə İspaniyanın müharibəyə qatılmaması və Avropada senzura səbəbilə xəbərlərin gizlədilməsi fonunda ilk dəfə ispan mətbuatında geniş işıqlandırılmasından aldı.
Pandemiya Hindistanda əhalinin 5%-nin (təxminən 17 milyon nəfər), ABŞ-da isə 500 mindən çox insanın ölümünə səbəb oldu. Britaniyada 250 min, Fransada isə 400 min insan həyatını itirdi. Osmanlı imperiyasında, o cümlədən İstanbulda minlərlə insan öldü.
1918-ci ildə tətbiq olunan səhiyyə tədbirləri müəyyən dərəcədə təsir göstərdi: adalarda karantin, məktəblərin, teatrların və ibadət yerlərinin bağlanması, ictimai nəqliyyatın məhdudlaşdırılması, kütləvi toplantıların qadağan edilməsi və maska istifadəsi kimi tədbirlər həyata keçirildi. Lakin o dövrdə vaksinlərin effektivliyi məhdud idi.
İspan qripi tarixin ən ölümcül pandemiyalarından biri kimi qəbul edilir. Dünyada əhalinin üçdə birinə yoluxaraq dərin iz buraxmış, tibbi, sosial və iqtisadi baxımdan insanlıq üçün mühüm bir dönüş nöqtəsi olmuşdur.
