İsrailin Channel 12 telekanalı tərəfindən keçirilən ictimai rəy sorğusuna görə, israillilərin 67%-i öz ölkələrini “ABŞ-ın vassal dövləti” hesab edir. Sorğuda iştirak edənlərin yalnız 25%-i İsrailin siyasi və hərbi qərarlarını müstəqil şəkildə qəbul etdiyini bildirib, 6% isə bu barədə fikrini ifadə etməyib.
Eyni zamanda, sorğuda iştirak edənlərin üçdə ikisi — yəni 67%-i — hesab edir ki, Qəzzaya qarşı aparılan hərbi əməliyyatların arxasında əslində ABŞ dayanır və İsrail bu istiqamətdə müstəqil qərar qəbul etmir.
Netanyahu “vassal dövlət” iddialarını rədd edib
ABŞ vitse-prezidenti C.D. Vensin 22 oktyabr tarixində İsrailin işğal altındakı ərazilərinə səfəri zamanı İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu bu iddiaları “əsassız” adlandırıb. O, İsrailin suveren qərarlar verdiyini və Vaşinqtonun göstərişləri ilə hərəkət etmədiyini iddia edib.
Lakin bir gün sonra, Time jurnalına müsahibəsində ABŞ Prezidenti Donald Tramp İsrailin 2024-cü ilin sentyabrında Livanda həyata keçirdiyi mobil cihaz və peycer partlayışlarını şəxsən özü təsdiqlədiyini açıqlayıb.
Tramp bildirib: “Bütün o hücumlar mənim nəzarətim altında həyata keçirildi. İsrail bu əməliyyatları mənim icazəmlə həyata keçirdi.”
Tramp: İsrail hücumlarını mən təsdiqləmişəm
Tramp müsahibəsində əlavə edib ki, İsrailin Suriyadakı hava zərbələri də onun razılığı ilə baş tutub. O, bu zərbələrin 2024-cü ildə radikal qruplaşma Heyət Təhrir əş-Şamın (HTŞ) güclənməsinə şərait yaratdığını etiraf edib.
Keçmiş prezident həmçinin İsrailin 9 sentyabrda Dohaya etdiyi hücumun da — Həmas rəhbərlərini hədəf alan əməliyyatın — onun tam məlumatı və icazəsi ilə həyata keçirildiyini söyləyib.
ABŞ vasitəçiliyi və Qəzzadakı müharibə
10 oktyabr 2024-cü ildə ABŞ vasitəçiliyi ilə Həmas və İsrail arasında atəşkəs əldə olunduqdan sonra Tramp dəfələrlə bəyan edib ki, Netanyahu bu razılaşmanı “tamamilə pozmaqdan” onun təzyiqləri sayəsində çəkilib.
Beynəlxalq müşahidəçilərin hesablamalarına görə, İsrailin 2023-cü ilin 7 oktyabrından bəri Qəzzaya qarşı həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar nəticəsində ən azı 68 min fələstinli həlak olub, 170 mindən çox insan yaralanıb.
Məlumatlara əsasən, bu dövrdə ABŞ İsrailə təxminən 40 milyard dollar dəyərində hərbi və maliyyə yardımı göstərib. İsrailin silah və sursat təminatının 68%-i məhz ABŞ tərəfindən qarşılanır.
ABŞ-İsrail münasibətləri yenidən gündəmdə
Sorğu nəticələri göstərir ki, İsrail ictimaiyyətində ABŞ-a bağlılıq məsələsi ciddi narahatlıq doğurur. Ekspertlərin fikrincə, israillilərin əksəriyyəti Vaşinqtonun Yaxın Şərq siyasətində əsas qərarverici rol oynadığına inanır və bu, İsrailin suverenliyinə dair mübahisələri daha da alovlandırır.
