İranın sərt mövqeyi: Zənginləşdirmənin sıfırlanması müzakirə mövzusu deyil
İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi ölkəsinin uran zənginləşdirməsi ilə bağlı mövqeyini bir daha açıq şəkildə ifadə edərək, Tehranın “zənginləşdirmənin sıfırlanmasını” nəzərdə tutan heç bir razılaşmanı qəbul etməyəcəyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, uran zənginləşdirmə proqramı İran üçün sadəcə nüvə texnologiyası məsələsi deyil, “qürur və suverenlik rəmzidir”.
Əraqçi bildirib ki, İran bu proqram uğrunda “şəhidlər verib və böyük bədəllər ödəyib”, buna görə də “sıfır zənginləşdirmə” tələb edən istənilən razılaşma Tehran üçün “xəyanət” sayıla bilər. O, əlavə edib ki, ölkə bu məsələ üzrə heç bir təzyiq qarşısında geri addım atmayacaq və belə bir şərtin “heç bir halda qəbul edilməyəcəyini” bütün tərəflərə açıq şəkildə çatdırıb.
IAEA ilə əməkdaşlıq davam edir, lakin müəyyən məhdudiyyətlərlə
Nazir həmçinin İranın Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) ilə əməkdaşlığının davam etdiyini təsdiqləyib. Bununla belə, o qeyd edib ki, son hücumlarda hədəfə alınmış bəzi nüvə obyektlərinin yoxlanışı bu əməkdaşlığın çərçivəsinə daxil edilmir. Əraqçi bildirib ki, həmin obyektlərə baxışın aparılması hazırda mümkün deyil və Tehran bu məsələni ölkənin təhlükəsizlik maraqları baxımından həssas hesab edir.
IAEA-nın mövqeyi: Səlahiyyətlər qüvvədədir
Eyni gün IAEA-nın baş direktoru Rafael Qrossi mətbuat konfransında mətbuatın suallarını cavablandırarkən qeyd edib ki, agentlik hələ də İranda yoxlamalar aparmaq üçün “lazımi səlahiyyət, mandat və texniki imkanlara” malikdir. Qrossi bildirib ki, İran Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsi (NPT) çərçivəsində öhdəliklərini yerinə yetirməyə davam edir və “tam təminat sazişi hələ də qüvvədədir”.
Onun sözlərinə görə, Tehran beynəlxalq nəzarət mexanizmlərindən çıxmaq niyyətində deyil və hazırkı çərçivə daxilində əməkdaşlıq davam edir, lakin bu əməkdaşlığın məzmunu ilə bağlı bəzi məhdudiyyətlər mövcuddur.
Regional və beynəlxalq dialoqda gərgin mərhələ
Bu bəyanatlar İranın nüvə proqramı ətrafında yenidən gərginlik yarandığı bir vaxtda səslənib. Qərb ölkələrinin bəzi nümayəndələri uranın zənginləşdirmə səviyyəsinin aşağı salınmasını regional təhlükəsizlik üçün vacib hesab etsələr də, Tehran bunu ölkənin strateji hüquqlarına müdaxilə kimi dəyərləndirir.
Ekspertlərin fikrincə, Əraqçinin açıqlamaları İranın yaxın zamanlarda nüvə danışıqlarında köklü güzəştlərə gedəcəyinə dair ehtimalları minimuma endirir. Bu isə təsdiq edir ki, Tehran zənginləşdirmə proqramını milli mövcudluq məsələsi sayaraq əvvəlki mövqeyini daha da sərtləşdirir.
