Nəsrullah dövründə Hizbullahın yüksəlişi
Hizbullah hərəkatı 1982-ci ildə İsrailin Livanı işğalı fonunda meydana gəldi. İlk illərdə gənc din xadimləri və mübarizlərdən ibarət olan bu təşkilat zamanla genişlənərək ölkənin siyasi, hərbi və sosial həyatında əsas rol oynamağa başladı.
1989-cu ildə Şeyx Subhi Tüfeyli, daha sonra Seyid Abbas Musəvi baş katib oldu. 1992-ci ildə isə Musəvinin şəhid edilməsindən sonra Seyid Həsən Nəsrullah rəhbərliyə gəldi. Onun uzunmüddətli rəhbərliyi hərəkatın ən mühüm dönüş nöqtəsinə çevrildi.
Siyasi nailiyyətlər
Hizbullah ilk dəfə 1992-ci il parlament seçkilərində iştirak edərək 12 mandat qazandı. Bu uğur təşkilatın siyasi arenada legitim qüvvə kimi tanınmasına səbəb oldu. Daha sonrakı seçkilərdə də mövqelərini möhkəmləndirən Hizbullah, tayfaçılıq siyasətinə qarşı çıxaraq Suriya ilə münasibətləri gücləndirməyə çalışdı.
Rafiq Həririnin qətli ilə bağlı ittihamlar təşkilata qarşı təzyiqləri artırsa da, Nəsrullah rəhbərliyi altında Hizbullah siyasi səhnədən geri çəkilmədi.
Hərbi mübarizə və müqavimət
1982–2000-ci illərdə Hizbullah silahlı müqavimət strategiyası ilə İsrailə qarşı gerilla müharibəsi apardı. ABŞ və Fransa hədəflərinə qarşı həyata keçirilən hücumlar nəticəsində qərb qüvvələri Livanı tərk etməyə məcbur oldular. 2000-ci ildə İsrailin Cənubi Livandan geri çəkilməsi isə təşkilat üçün böyük qələbə sayıldı.
2006-cı ilin 33 günlük müharibəsində Hizbullah İsrail ordusuna ağır zərbələr endirdi. İsrailin məğlubiyyəti nəticəsində ölkənin yüksək səviyyəli siyasi və hərbi rəhbərləri istefa verməli oldu. Bu hadisə Nəsrullahı ərəb dünyasında ən populyar liderlərdən birinə çevirdi.
Regional təsir və Suriya müharibəsi
2012-ci ildən başlayaraq Hizbullah Suriyada hökumət qüvvələrinə dəstək vermək üçün hərbi əməliyyatlarda iştirak etdi. Quseyr, Qəlmun və Hələb döyüşləri təşkilata yeni təcrübələr qazandırdı və İsrailin hərbi rəhbərliyi belə bu təcrübənin gələcək müharibələrdə təsirli ola biləcəyini etiraf etdi.
2023–2024: Son döyüşlər və şəhadət
Qəzza müharibəsi başlayandan sonra Hizbullah 8 oktyabr 2023-cü ildən etibarən İsrailə qarşı hücumlara qoşuldu. Bu dövrdə təşkilat ağır itkilər verdi: Həmas lideri Saleh əl-Aruri, Fəhad Şükür, İbrahim Əqil və digər komandirlər şəhid oldu.
27 sentyabr 2024-cü ildə Seyid Həsən Nəsrullah İsrailin hava hücumu nəticəsində şəhid oldu. Ondan qısa müddət sonra yaxın silahdaşı Seyid Haşim Səfiəddin də şəhid edildi. Lakin Nəsrullahın şəhidliyindən sonra da Hizbullah hücumlarını davam etdirərək İsrailə ciddi zərbələr vurdu.
Sosial və siyasi miras
Hizbullah yalnız hərbi deyil, həm də sosial fəaliyyətləri ilə Livanda güclü dayaqlara sahibdir. Məktəblərin, xəstəxanaların, yardım fondlarının yaradılması və infrastruktur layihələri təşkilatın xalq arasında nüfuzunu gücləndirdi.
Nəsrullahın 32 illik rəhbərliyi nəticəsində Hizbullah həm Livanda, həm də regionda müasir dövrün ən böyük müqavimət hərəkatına çevrildi. Onun mirası Yaxın Şərqdə güc balansını dəyişdirən əsas amillərdən biri kimi tarixdə qalacaq.
