Suriyada keçid dövrü yetərli nəticə vermir
BMT-nin məlumatına görə, Suriya bir neçə gündən sonra əvvəlki rejimin süqutunun birinci ildönümünə yaxınlaşır, lakin insan haqları pozuntuları hələ də geniş şəkildə davam edir. BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarlığının sözçüsü Səmin əl-Xıytan bildirib ki, müvəqqəti hakimiyyətin atdığı müəyyən addımlar müsbət qiymətləndirilsə də, ciddi problemlər hələ də aradan qalxmayıb.
Komissarlığın açıqlamasında qeyd olunur ki, keçmiş pozuntuların araşdırılması üçün iki milli qurum — keçid ədaləti orqanı və itkin düşənlərlə bağlı struktur yaradılıb. Bundan başqa, sahil bölgələri və Süveyda əyalətində zorakılıq halları ilə bağlı iki istintaq komissiyası fəaliyyət göstərir. Həmçinin keçid ədaləti haqqında qanun layihəsinin təqdim edilməsi və sahil bölgələrində zorakılıqda ittiham olunan şəxslərin məhkəmə proseslərinin başlanması atılan addımlar sırasındadır.
Qətl, qaçırma və hədəfli hücumlar davam edir
Buna baxmayaraq, BMT-yə davamlı olaraq müxtəlif növ ağır hüquq pozuntuları barədə məlumatlar daxil olur. Sürətli edamlar, əsassız qətllər, qaçırma halları və müəyyən icmaların hədəfə alınması bu pozuntuların başlıca istiqamətini təşkil edir.
Rejimin süqutundan bəri yüzlərlə insan odlu silahlarla hücumlar, bıçaqlanma, bombardman və qumbara partlayışları nəticəsində həyatını itirib. Bu insidentlər müvəqqəti hakimiyyətin təhlükəsizlik qüvvələri, onlara yaxın qruplar, keçmiş hakimiyyətlə əlaqəli silahlı dəstələr, yerli qruplaşmalar və naməlum şəxslər tərəfindən törədilib.
Bundan əlavə, müharibədən qalan partlayıcı sursatların səbəb olduğu ölüm hallarının da artdığı bildirilir.
Sistemli pozuntular geniş yayılıb
Hesabata görə, pozuntular yalnız fiziki zorakılıqla məhdudlaşmır. Cinsi zorakılıq, əsassız həbslər, talan, evlərin dağıdılması, məcburi köçürmə və mülklərin müsadirəsi də yayğın hal alıb.
Sözçü qeyd edir ki, ifadə azadlığı və sərbəst toplaşma hüququ da ciddi şəkildə məhdudlaşdırılır. Xüsusilə ələvilər, druzlar, xristianlar və bədəvilər kimi icmalar daha çox hədəf seçilir. Eyni zamanda, internet və küçələrdə nifrət nitqinin çoxalması vəziyyəti daha da gərginləşdirir.
İsrailin əməliyyatları təhlükəsizliyi zəiflədir
Keçən il ərzində İsrail ordusunun Suriya ərazisində təkrarlanan hərbi əməliyyatlar keçirdiyi qeyd olunur. Bu əməliyyatların nəticəsində yeni torpaqların işğalı, mülki vətəndaşlar arasında ölüm halları, həbslər və genişmiqyaslı ev axtarışları qeydə alınıb. Dəməşqə yaxın ərazilərdə aparılan əməliyyatlar da narahatlıq yaradıb.
Təhlükəsizlik qüvvələrində islahat vacibdir
BMT bəyan edir ki, keçmiş silahlı qruplaşmaların yeni təhlükəsizlik strukturlarına tələsik şəkildə, lazımi insan hüquqları yoxlamaları aparılmadan inteqrasiya edilməsi yeni pozuntular üçün zəmin yarada bilər. Buna görə də təhlükəsizlik sektorunda islahatların aparılması və şəffaf yoxlama mexanizmlərinin tətbiqi qaçılmazdır.
Müstəqil araşdırma və məsuliyyət çağırışı
Komissarlıq bütün pozuntulara dair müstəqil, hərtərəfli və şəffaf araşdırma aparılmasının vacibliyini vurğulayır. Məqsəd həm cavabdehlərin məsuliyyətə cəlb olunması, həm də qurbanların kompensasiya və hüquqi müdafiə hüquqlarının təmin edilməsidir.
BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarı Folker Türk qeyd edib ki, ədalət, təhlükəsizlik və sülh Suriyanın keçid prosesinin uğuru üçün əsas şərtlərdir. O bildirib ki, məsuliyyət olmadan davamlı sülh mümkün deyil.
