Dünyada COVID tarixə qovuşdu, Ölkəmizdə isə karantin davam edir
Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminin müddətinin 2026-cı il 1 aprelədək uzadılması cəmiyyətdə və sosial şəbəkələrdə geniş müzakirələrə səbəb olub. Qərar Baş nazir Əli Əsədov tərəfindən imzalansa da, ictimai rəyin böyük hissəsi bu addımı məntiqsiz və əsaslandırılmamış hesab edir. Çünki artıq dünyada COVID-19 pandemiyası faktiki olaraq bitmiş sayılır və əksər ölkələr bu virusu adi mövsümi xəstəliklər sırasında dəyərləndirir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı hələ 2023-cü ildə COVID-19 ilə bağlı qlobal fövqəladə vəziyyət rejiminin ləğv olunduğunu açıqlamışdı. Bundan sonra Avropa İttifaqı ölkələri, ABŞ, Türkiyə, Rusiya və digər dövlətlər pandemiya ilə bağlı bütün hüquqi məhdudiyyətləri aradan qaldırdı. Hətta sərhəd, maska, vaksin sertifikatı kimi anlayışlar artıq beynəlxalq gündəmdən tamamilə çıxıb.
“Pandemiya yoxdur, bəs karantin niyə var?”
Ölkəmizdə isə tam əks mənzərə müşahidə olunur. Ölkədə nə kütləvi yoluxma var, nə xəstəxanalar doludur, nə də səhiyyə sistemi yüklənib. Rəsmi statistikada COVID-19-la bağlı ölüm və ağırlaşma halları demək olar ki, qeydə alınmır. Buna baxmayaraq, xüsusi karantin rejiminin formal olaraq saxlanılması və ardıcıl şəkildə uzadılması ciddi suallar doğurur.
Ekspertlər bildirir ki, karantin rejimi fövqəladə vəziyyət aləti kimi nəzərdə tutulub və real təhlükə olmadığı halda onun davam etdirilməsi hüquqi və sosial baxımdan problemlidir. Hüquqşünasların fikrincə, bu rejim dövlət orqanlarına əlavə səlahiyyətlər verir və normal şəraitdə tətbiq edilməməlidir.
İqtisadi və psixoloji təsirlər
Xüsusi karantin rejimi təkcə hüquqi deyil, eyni zamanda iqtisadi və psixoloji təsirlərə də malikdir. Sahibkarlar üçün qeyri-müəyyənlik mühiti yaranır, investisiya qərarları ertələnir, turizm və xidmət sahəsində uzunmüddətli planlama çətinləşir. Cəmiyyət isə faktiki olaraq mövcud olmayan təhlükəyə görə “fövqəladə vəziyyət rejimində” yaşamağa davam edir.
Sosioloqlar qeyd edirlər ki, illərlə davam edən formal məhdudiyyətlər insanlarda dövlət qərarlarına inamsızlıq yaradır. “Əgər problem yoxdursa, niyə rejim uzadılır?” sualı cavabsız qalır və bu da ictimai narazılığı dərinləşdirir.
Rəsmi izah yetərsiz görünür
Nazirlər Kabineti qərarı “profilaktik məqsəd”lə əsaslandırsa da, bu arqument cəmiyyəti qane etmir. Çünki profilaktika anlayışı illərlə davam edən fövqəladə rejimi deyil, konkret risklərə qarşı çevik tədbirləri nəzərdə tutur. Mövcud vəziyyətdə isə nə risk açıqlanır, nə də real təhlükə göstərilir.
Nəticə etibarilə, dünyada COVID-19 artıq keçmişin mövzusu olduğu halda, Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminin uzadılması daha çox inzibati vərdişin davamı kimi qiymətləndirilir. İctimaiyyət isə hökumətdən açıq, şəffaf və əsaslandırılmış izahat gözləyir.
