Laslo Krasnahorkai 2025 Nobel Ədəbiyyat Mükafatını qazandı
İsveç Elmlər Akademiyasında bu gün keçirilən mətbuat konfransında 2025-ci il Nobel Ədəbiyyat Mükafatının qalibi açıqlanıb. Mükafat “incəsənətin gücünü yenidən təsdiqləyən, təsirli və vizioner əsərlərinə görə” macar yazıçı və ssenarist Laslo Krasnahorkaiyə təqdim olunub.
Bu qərarla 71 yaşlı müəllif müasir Avropa ədəbiyyatının ən tanınmış simalarından biri kimi Nobel laureatları sırasına daxil olub.
Əvvəlki il Han Kanq qalib gəlmişdi
Xatırladaq ki, 2024-cü ildə Nobel Ədəbiyyat Mükafatı “poetik nəsr üslubuna görə” Cənubi Koreya yazıçısı Han Kanqa verilmişdi. Krasnahorkai isə illərdir bu mükafat üçün əsas namizədlərdən biri hesab olunurdu.
Yazıçının həyatı və yaradıcılığı
Laslo Krasnahorkai 1954-cü ildə Macarıstanın Gyula şəhərində doğulub. Ədəbiyyata kənd həyatını və sosial reallıqları təsvir edən əsərlərlə başlayıb. Onun ilk romanı “Şeytan tangosu” (Satantango, 1985) 1994-cü ildə müəllifin ssenarisi əsasında filmə çəkilib.
Yazıçı sonrakı illərdə “Kahroluş”, “Torino atı” və “Qaranlıq Armoniyalar” kimi filmlərin ssenarilərinə də imza atıb. 1999-cu ildə çap olunan “Savaş və Savaş” romanı ilə o, beynəlxalq mövzulara müraciət etməyə başlayıb.
Ədəbi tənqidçilər Krasnahorkaini “qiyamətin ustası” adlandırır, onun yaradıcılığını dərin fəlsəfi və ekzistensial çalarlarla zəngin, bəşəri suallara yönəlmiş ədəbiyyat kimi dəyərləndirirlər.
Əsərləri dünya ədəbiyyatında mühüm yer tutur
Krasnahorkainin “Dirənişin Melankoliyası”, “Savaş və Savaş”, “Şeytan Tangosu” və “Seiobo orada, aşağıdaydı” kimi əsərləri bir çox dillərə, o cümlədən türkcəyə tərcümə olunub.
Onun əsərləri dünya ədəbiyyatında postmodern və mistik realizmin önəmli nümunələri hesab edilir.
Nobel mükafatının əhəmiyyəti
Nobel Ədəbiyyat Mükafatı İsveçli ixtiraçı Alfred Nobelin vəsiyyəti əsasında 1901-ci ildən təqdim olunur. Mükafat hər il elmi, ədəbi və sülh sahələrində bəşəriyyətə töhfə verən şəxslərə verilir.
Təltif mərasimi hər il 10 dekabr tarixində, Alfred Nobelin vəfat ildönümündə keçirilir. Tarix boyunca mükafat bir neçə dəfə — əsasən Birinci və İkinci Dünya müharibələri zamanı — təqdim edilməyib.
Pandemiya illərində isə mərasimlər onlayn formatda baş tutub.
